Ο θάνατός σου…η ζωή μου;;;

Με αφορμή τον πρόσφατο θάνατο –και όλα τα παρελκόμενα- ενός ηλικιωμένου ενοίκου ο οποίος διέμενε σε ψυχογηριατρική δομή της ΚΛΙΜΑΚΑ, αναγκαζόμαστε να θίξουμε εκ νέου το ρόλο και την στάση της οικογένειας απέναντι στους ψυχικά πάσχοντες.

Η επανασύνδεση και η επικοινωνία με το οικογενειακό περιβάλλον αποτέλεσε εξ αρχής έναν πρωταρχικό στόχο της ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης. Σε πολλές περιπτώσεις, αισθήματα αδιαφορίας, αποστασιοποίησης και αρνητισμού είχαν παγιωθεί εξαιτίας και του χρόνιου εγκλεισμού και της απομάκρυνσης των ψυχικά πασχόντων από το οικογενειακό πλαίσιο. Το «στίγμα» της ψυχικής νόσου ήταν σαφώς διακριτό, ακόμα και μέσα στους κόλπους της οικογένειας.

Γονείς, αδέλφια, ακόμα και παιδιά των ψυχικά πασχόντων, επέλεξαν να τηρήσουν μία στάση απουσίας, απενοχοποίησης και αποποίησης ευθυνών…παρόλο που το μοναδικό αίτημα προς εκείνους ήταν η διατήρηση επικοινωνίας με τους συγγενείς τους!


Πρόσφατα, όταν απεβίωσε ο ηλικιωμένος ένοικος, οι συγγενείς ειδοποιήθηκαν προκειμένου να παραλάβουν τη σορό από το νοσοκομείο όπου νοσηλευόταν τις τελευταίες ημέρες. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα τελευταία 7 περίπου χρόνια διαμονής του ενοίκου στο οικοτροφείο, οι συγγενείς δεν τον επισκέφτηκαν ουδέποτε ενώ η μοναδική τηλεφωνική επικοινωνία που πραγματοποιήθηκε από τα παιδιά του 6 μήνες πριν το θάνατό του, ουσιαστικά είχε ως στόχο να ενημερωθούν για τα οικονομικά στοιχεία του ενοίκου.

Όταν οι συγγενείς πληροφορήθηκαν το θάνατο του ενοίκου, προσήλθαν στο νοσοκομείο ο γιος και ο ανιψιός του ηλικιωμένου. Απροκάλυπτα διαπραγματεύονταν στο χώρο του νεκροτομείου ποιος θα αναλάβει τα έξοδα μετακίνησης στον τόπο καταγωγής του αποθανόντος, τα έξοδα κηδείας και ταφής. Θέλησαν να καταστεί σαφές ότι οι ίδιοι δεν ήταν σε θέση να αναλάβουν τη δαπάνη. Η κοινωνική λειτουργός της δομής, τους ενημέρωσε ότι τα έξοδα αυτά θα καλυφθούν από τα χρήματα του προσωπικού ταμείου του ενοίκου. Εκείνοι συνέχισαν να ρωτούν λεπτομέρειες για τους λοιπούς οικονομικούς πόρους του ενοίκου…και όλα αυτά ακριβώς δίπλα από το σημείο που ο συγγενής τους βρισκόταν νεκρός! Η κοινωνική λειτουργός οριοθέτησε την απρεπή τους στάση ενώ στο τέλος της διαδικασίας ο ένας εκ των δύο συγγενών χαμογελώντας «προσκάλεσε» το προσωπικό του οικοτροφείου να παραστεί στη νεκρώσιμη ακολουθία…

Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που διάφορα άτομα, «αξιοποιώντας» -κατά το δοκούν- το βαθμό συγγένειας, παρουσιάζονται ως δια μαγείας όταν κάποιος ένοικος αποβιώσει προκειμένου να διεκδικήσουν το οικονομικό μερίδιο που τους αναλογεί. Οι ίδιοι άνθρωποι, όσο ο ένοικος ήταν εν ζωή, ήταν άφαντοι, αγνοούμενοι ενδεχομένως και άγνωστοι προς εμάς καθώς οι όποιες προσπάθειες εύρεσης και κινητοποίησής τους κατέληγαν μονίμως σε αδιέξοδο.

Παρόμοιες περιπτώσεις συναντώνται και με ενοίκους εν ζωή, όταν κατά διαστήματα εμφανίζονται (κυρίως τηλεφωνικά) ορισμένα πρόσωπα τα οποία επικαλούμενα σχέση συγγένειας με κάποιον ένοικο, αναζητούν πληροφορίες για την κατάσταση υγείας, για τα οικονομικά στοιχεία καθώς και για την ικανότητα δικαιοπραξίας του ενοίκου. Συνήθως, στις περιπτώσεις αυτές, υπάρχουν περιουσιακές διαμάχες μεταξύ των υπολοίπων συγγενών και προσπαθούν να διασφαλίσουν ότι ο ένοικος δε θα προβεί στην όποια διεκδίκηση.

Παρόλα αυτά, η ΚΛΙΜΑΚΑ συνεχίζει να πιστεύει και να υποστηρίζει το σημαντικό ρόλο της οικογένειας στην κοινωνική επανένταξη ψυχικά πασχόντων. Σε καμία περίπτωση όμως, δε σκοπεύει να αποδεχθεί και να αποσιωπήσει συμπεριφορές που προσβάλλουν και ευτελίζουν ανθρώπους, αξίες, θεσμούς και δικαιώματα.